Środa Popielcowa - to dzień, który
rozpoczyna w Kościele katolickim okres Wielkiego Postu czyli czterdziestodniowej pokuty. Ta
uroczystość ma pobudzić katolików do podjęcia zdecydowanej drogi osobistej
odnowy i nawrócenia.
W Środę
Popielcową katolicy rozpoczynają
czterdziestodniowy post. Liczba 40
stanowi w Piśmie Świętym wyraz pewnej dłuższej całości, czasu przeznaczonego
na jakieś konkretne zadanie człowieka lub zbawcze działanie Boga. W Wielkim
Poście Kościół odczytuje i przeżywa nie tylko czterdzieści dni spędzonych
przez Jezusa na pustyni na modlitwie i poście przed rozpoczęciem Jego
publicznej misji, ale i trzy inne wielkie wydarzenia biblijne: czterdzieści
dni powszechnego potopu, po których Bóg zawarł przymierze z Noem;
czterdzieści lat pielgrzymowania Izraela po pustyni ku ziemi obiecanej;
czterdzieści dni przebywania Mojżesza na Górze Synaj, gdzie otrzymał on od
Jahwe Tablice Prawa.
Okresy i dni
pokuty są w Kościele katolickim specjalnym czasem ćwiczeń duchowych, liturgii pokutnej, pielgrzymek o charakterze
pokutnym, dobrowolnych wyrzeczeń, jak post i jałmużna, braterskiego dzielenia
się z innymi, między innymi poprzez inicjowanie dzieł charytatywnych i
misyjnych. Z liturgii znika
radosne "Alleluja" i "Chwała na wysokości Bogu”, a kolorem
szat liturgicznych staje się fiolet. Istotą pozostaje przygotowanie wspólnoty wiernych do
największego święta chrześcijan, jakim jest Wielkanoc.
Wielki Post jest także okresem
przygotowania katechumenów do chrztu.
Każda niedziela wprowadzała w kolejne tajemnice wiary, a na Wielkanoc podczas
Wigilii Paschalnej udzielany jest sam chrzest.
W pierwszych
wiekach chrześcijaństwa przygotowanie do świąt Zmartwychwstania trwało tylko
czterdzieści godzin. W późniejszym czasie przygotowania zabierały cały
tydzień, aż wreszcie ok. V w. czas ten wydłużył się. Po raz pierwszy o poście trwającym czterdzieści dni wspomina św.
Atanazy z Aleksandrii w liście pasterskim z okazji Wielkanocy z 334 r.
Tradycyjnemu obrzędowi posypania głów
popiołem towarzyszą w Środę Popielcową słowa:
"Pamiętaj, że jesteś prochem i w proch się obrócisz" albo "Nawracajcie się i wierzcie w
Ewangelię".
Sam zwyczaj
posypywania głów popiołem na znak żałoby i pokuty znany jest w wielu
kulturach i tradycjach. Znajdujemy go zarówno w starożytnym Egipcie i Grecji,
jak i u plemion indiańskich oraz oczywiście na kartach Biblii, np. w Księdze
Jonasza czy Joela. Liturgiczna adaptacja tego zwyczaju pojawia się jednak
dopiero w VIII w. Pierwsze świadectwa o święceniu popiołu pochodzą z X w. W
następnym wieku papież Urban II wprowadził ten zwyczaj, jako obowiązujący w
całym Kościele. Z tego też czasu pochodzi zwyczaj, że popiół do posypywania głów wiernych pochodził z palm
poświęconych w Niedzielę Palmową poprzedzającego roku.
|